Πέμπτη 15 Δεκεμβρίου 2011

ΨΗΦΙΣΜΑ – ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΑΙΡΕΤΙΖΟΝΤΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΠΕΡΓΑΜΟΥ κ. ΙΩ. ΖΗΖΙΟΥΛΑ

     Τὴν Κυριακὴ 11 Δεκεμβρίου 2011 στὴν αἴθουσα ἐκδηλώσεων τοῦ δημαρχείου τῆς πόλεως τοῦ Βόλου, πραγματοποιήθηκε ἀντιαιρετικὴ ὁμιλία ἀπὸ τὸν θεολόγο κ. Νικόλαο Σωτηρόπουλο, ποὺ ἀπὸ κοινοῦ διοργάνωσαν ὁ Χριστιανικὸς Ἀγωνιστικὸς Σύλλογος «Ἅγ. Θεόδωρος ὁ Στουδίτης», καὶ ἡ Φιλορθόδοξος Ἕνωσις «Κοσμᾶς Φλαμιᾶτος».
Στὸ τέλος τῆς ὁμιλίας ἀνακοινώθηκε ὅτι ἐστάλη στὴν Διοικοῦσα Ἐκκλησία, «Καταγγελία» ἐπὶ αἱρέσει, κατὰ τοῦ Μητροπολίτου Περγάμου κ. Ἰωάννου Ζηζιούλα, ἡ ὁποία –ὡς φαίνεται– δὲν κατέστη δυνατὸν νὰ συζητηθεῖ κατὰ τὴν Συνεδρία τῆς Δ. Ἱ. Συνόδου (7-9 Δεκεμβρίου 2011) ἢ τὸ θέμα τῆς δραστηριοποιήσεως ἑνὸς αἱρετίζοντος ἐπισκόπου στοὺς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας μας δὲν ἐκρίθη ὅτι ἐπείγει. Ὡς ἐκ τούτου καὶ διὰ νὰ τονισθεῖ ἡ σοβαρότητα τοῦ θέματος καὶ νὰ μὴν ἀναβάλλεται ὡς παρωνυχίδα ἡ ἐξέτασή του, προτάθηκε νὰ ἀποσταλεῖ ἡ «Καταγγελία» αὐτὴ ὡς «Ψήφισμα» τῶν 300 περίπου μελῶν τῆς Ἐκκλησίας ποὺ ἦσαν παρόντες στὴν ὁμιλία. Διαβάστηκαν τὰ κεντρικὰ σημεῖα τῆς δεκασέλιδης «Καταγγελίας» καὶ ψηφίστηκε ὁμόφωνα νὰ σταλεῖ στὴν Δ. Ἱ. Σύνοδο, ὥστε οἱ Ἱεράρχες ποὺ τὴν ἀποτελοῦν, ἀφοῦ δὲν κινήθηκαν καθηκόντως κατὰ τῶν αἱρετικῶν θέσεων τοῦ μνημονευθέντος ἐπισκόπου, νὰ τὴν ἐξετάσουν μετὰ τὸ αἴτημα τῶν ἑκατοντάδων πιστῶν ποὺ τὸ ζητοῦν.
Ἐλπίζουμε, πὼς ἡ καταγγελία αὐτή, δὲν θὰ ἔχει τὴν τύχη μιᾶς παρόμοιας καταγγελίας κατὰ τῶν αἱρετιζόντων θέσεων τοῦ μητροπολίτου Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου Σαββάτου, τὴν ὁποία ἡ Ἱ. Σύνοδος τὴν ἔθεσε στὸ Ἀρχεῖο, χωρὶς ὁ κ. Σαββᾶτος νὰ ἀναιρέσει δημοσίως τὶς αἱρετικές του θέσεις. Διότι μιὰ τέτοια στάση δὲν δείχνει ἁπλῶς περιφρόνηση πρὸς τὸν πιστὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ, ποὺ κατασκανδαλίζεται ἀπὸ παρόμοιες θέσεις, ἀλλὰ ἐπιτρέπει στὴν αἵρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ νὰ ἐγκαθίσταται προοδευτικὰ καὶ ἀνεμπόδιστα στὶς ψυχὲς τῶν πιστῶν καὶ γενικότερα στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας.
Χριστιανικὸς Ἀγωνιστικὸς Σύλλογος «Ἅγ. Θεόδωρος ὁ Στουδίτης»
καὶ Φιλορθόδοξος Ἕνωσις «Κοσμᾶς Φλαμιᾶτος»

Ἀκολουθοῦν ἀλφαβητικὰ οἱ ὑπογραφὲς τῶν διοργανωτῶν καὶ ἀντιπροσωπευτικὰ μερικῶν ἀπὸ ὅσους παρέστησαν στὴν ἐκδήλωση, στὴ συνέχεια δὲ παρατίθεται τὸ κείμενο τῆς «Καταγγελίας» ποὺ ψηφίστηκε.



Πρὸς
τὴν Ἱερὰν Σύνοδον
τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
Ι. Γενναδίου 14, ΑΘΗΝΑ

Κοινοποίηση: Σεβ/τους Μητροπολίτες, μέλη Δ. Ἱ. Συνόδου, Θεολογικές Σχολές, ἐκκλησιαστικὸ Τύπο.

ΘΕΜΑ: ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ γιὰ τὶς αἱρετικὲς θέσεις τοῦ Μητροπ. Περγάμου κ. Ἰωάννου Ζηζιούλα Διευθυντοῦ τοῦ Γραφείου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στὴν Ἀθήνα

Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατοι,

Στοὺς χαλεποὺς καιρούς μας πολλὰ εἶναι τὰ θέματα ποὺ ἀπασχολοῦν ὅλους μας, ἰδιαίτερα δὲ ἐσᾶς ὡς πνευματικοὺς ταγοὺς καὶ τὰ ὁποῖα ζητοῦν ἐπειγόντως λύσεις. Ἕνα ἀπὸ αὐτὰ θὰ θίξουμε μὲ τὸ κείμενο αὐτό, ποὺ γιὰ τοὺς πολλοὺς στὴν παροῦσα συγκυρία θὰ ἐχαρακτηρίζετο ὡς δευτερεῦον, στὴν αὐτοσυνειδησία ὅμως κάθε πιστοῦ μέλους τῆς Ἐκκλησίας εἶναι σημαντικότατο, ἀφοῦ ἅπτεται τῆς Πίστεως. Αὐτὸ εἶναι τὸ πρόβλημα τῆς παναιρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ καὶ τῶν ἐντὸς τῶν ὁρίων τῆς Ἐκκλησίας μας διακινητῶν του.
Γνωρίζουμε ὅτι οἱ πλεῖστοι τῶν Ἱεραρχῶν τῆς ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας ἀντιτίθενται σ’ αὐτὴ τὴν αἵρεση τῆς ἐποχῆς μας, ὡς ἔχουν καθῆκον. Ἐν τούτοις, ὁ Οἰκουμενισμὸς ἐξαπλοῦται ραγδαίως καὶ οὔτε κατονομάζονται ὅσοι τὸν προωθοῦν, ὥστε νὰ τοὺς γνωρίζουν οἱ πιστοὶ καὶ νὰ τοὺς ἀποφεύγουν, οὔτε ἐμποδίζονται ὅσοι διακινοῦν οἰκουμενίζουσες ἰδέες ἀπὸ τὸ νὰ κατέχουν θέσεις κλειδιὰ στὸν ἐκκλησιαστικὸ χῶρο.
Μία τέτοια περίπτωση θέλουμε νὰ καταγγείλουμε μὲ τὸ παρὸν κείμενο, μὲ ἀφορμὴ Διεθνὲς Θεολογικὸ Συνέδριο ποὺ διοργανώθηκε ἀπὸ 28-30 Ὀκτωβρίου 2011 πρὸς τιμὴν τοῦ διδάσκοντος αἱρετικὲς ἰδέες μητροπολίτου Περγάμου κ. Ἰωάννη Ζηζιούλα (ἐκπροσώπου τοῦ Φαναρίου στὴν Ἑλλάδα). Τὸ Συνέδριο πραγματοποιήθηκε –ὑπὸ τὶς εὐλογίες τοῦ τοπικοῦ μητροπολίτη– στὴν Ἀκαδημία Θεολογικῶν Σπουδῶν Βόλου, φωλιά, ὅπου ἐκκολάπτεται τὸ αὐγὸ τοῦ φαρμακεροῦ φιδιοῦ, ποὺ εἶναι ὁ Οἰκουμενισμός, καὶ ὅπου διδάσκεται ἡ καταγγελθεῖσα ὑπὸ τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γλυφάδας κ. Παύλου μετα-πατερικὴ θεολογία1.
Παρατηροῦμε, λοιπόν, ὅτι ἐνῶ ἡ πλειονότης τῶν Ἐπισκόπων καταδικάζει τὴν μεταπατερικὴ θεολογία, στὴν Ἀκαδημία Θεολογικῶν Σπουδῶν Βόλου συνέβη τὸ ἑξῆς τραγελαφικό: ἀντὶ νὰ ἐλεχθεῖ ὁ Περγάμου γιὰ τὶς κακόδοξες θέσεις του, ἐβραβεύθη ἀπὸ τοὺς διοργανωτὲς τοῦ Συνεδρίου καὶ τὸν Δημητριάδος κ. Ἰγνάτιο, παρόλο ποὺ εἶναι γνωστὲς οἱ αἱρετίζουσες θέσεις ποὺ ὑποστηρίζει καὶ διακινεῖ ὁ κ. Ζηζιούλας ὡς ὁ θεωρητικὸς τῆς αἱρέσεως τοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἐν ἀγαστῇ συνεργασίᾳ μετὰ τοῦ Βατικανοῦ γιὰ τὴν περαιτέρω προώθηση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.
Ὅμως, κατὰ τὸν καθηγητὴ Δογματικῆς κ. Μέγα Φαράντο «τὸ ργανον κα τ κριτήριον το θεολογεν δι τν κ. Ζηζιούλα εναι λογική, εδικώτερον δ πιστημονικ λογική» καὶ ὄχι ἡ Ὀρθόδοξη Πατερικὴ Παράδοση. «Ὁ κ. Ζηζιούλας ποφεύγει πιμελς ν ργάζεται μ θεολογικς ννοίας, πως Θ. ποκάλυψις, γ. Γραφή, . Παράδοσις, ποφάσεις τν Οκουμ. Συνόδων, αθεντία τς κκλησίας, πίστις κλπ.». Καὶ ὅταν χρησιμοποιεῖ αὐτὲς τὶς ἔννοιες, «οὐδένα, σχεδόν, ρόλον παίζουν εἰς τν θεολογικόν του στοχασμόν» καταλήγει ὁ Φαράντος. Δηλ., ὁ Περγάμου θεολογώντας, ἐπαναλαμβάνει σὲ ἄλλη συχνότητα τὴν θεολογικὴ μέθοδο τοῦ Βαρλαάμ, ποὺ ὡς γνωστὸν πολέμησε ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, δι’ αὐτῆς δὲ ναρκοθετεῖται καὶ διαβρώνεται ἡ ὀρθόδοξη Πίστη.
Ἐδῶ παρουσιάζουμε συγκεντρωτικὰ κακόδοξες θέσεις τοῦ μητροπ. Περγάμου κ. Ἰω. Ζηζιούλα, ἐλπίζοντας ὅτι ἡ ἐπισήμανσή τους θὰ εὐαισθητοποιήσει τὰ μέλη τῆς Ἱ. Συνόδου, ὥστε νὰ ἐπιληφθοῦν τοῦ θέματος καὶ νὰ πράξουν ὅ,τι ἡ Ἐκκλησία ἀείποτε ἔπραττε, ὅταν τὴν ἀκεραιότητα τοῦ ποιμνίου ἐπιβουλεύοντο οἱ ἑκάστοτε αἱρετικοί.

1. ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ
Ξεκινᾶμε μὲ τὴν ἐξέταση μιᾶς θέσεως –θεμελιακῆς ἀξίας γιὰ τοὺς οἰκουμενιστές–, τὴ γνωστὴ «Βαπτισματικὴ Θεολογία», ποὺ γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἀποτελεῖ αἵρεση καὶ τῆς ὁποίας διδάσκαλος εἶναι καὶ ὁ μητροπ. Περγάμου.
Ἡ αἵρεση αὐτὴ ἀνατρέπει ὁλοτελῶς τὴν θεμελιακὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, πὼς ὑπάρχει μόνο Μία Ἐκκλησία, «εἷς Κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα» (Ἐφ. 4, 5). Κατὰ τὸν κ. Ζηζιούλα καὶ τὴν «Βαπτισματικὴ Θεολογία», καὶ τὸ ἐκτὸς Ἐκκλησίας βάπτισμα εναι γκυρο, ἂν καὶ τελεται π αρετικό! Μόνη προϋπόθεση ποὺ θέτουν οἱ οἰκουμενιστές, εἶναι τὸ Βάπτισμα νὰ τελεῖται στὸ ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Γράφει σχετικὰ ὁ Περγάμου: «Τ Βάπτισμα δημιουργε να ριον ες τν κκλησίαν. Τ Βάπτισμα, ρθόδοξον μή, ριοθετε τν κκλησίαν, ποία περιλαμβάνει ρθοδόξους κα τεροδόξους... Ἐκτς βαπτίσματος δν πάρχει κκλησία». ντιθέτως, «ντός το βαπτίσματος, στω κα ν πάρχη μία διάσπασις, μία διαίρεσις, να σχίσμα, δυνάμεθα ν μιλμεν δι κκλησίαν»!
Ἄρα, μέσα στὰ βαπτισματικὰ ὅρια ποὺ θέτει ὁ κ. Ζηζιούλας, στοιβάζονται Ὀρθοδόξοι καὶ αἱρετικοί, πολλὰ βαπτίσματα καὶ πολλὲς αἱρετικὲς “ἐκκλησίες”! Καὶ βέβαια δι’ αὐτῆς τῆς θεωρίας, παραβαίνονται κατάφορα πολλοὶ Ἱ. Κανόνες καὶ «διευκολύνεται» ἡ ἐπικράτηση καὶ στὸν ὀρθόδοξο χῶρο τῆς οἰκουμενιστικῆς ἰδεολογίας τῶν ἑτεροδόξων.
Παραδείγματα: α) Ἡ περὶ «βαπτισματικῆς θεολογίας» αἱρετικὴ δοξασία ἔλαβε σάρκα καὶ ὀστᾶ στὴν «Συμφωνία τοῦ Μπάλαμαντ», ποὺ ἀποδέχτηκαν ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες. Στὸ κείμενο αὐτὸ διαβάζουμε περὶ τοῦ «κοινοῦ βαπτίσματος»: «π τς δύο πλευρς (ΡΚαθολικος κα ρθόδοξους) ναγνωρίζεται τι ατ πο Χριστς νεπιστεύθη στν κκλησία Του ...δν δύναται ν θεωρται ς διοκτησία τς μις μόνον π τς κκλησίες μας. Στ πλαίσια ατ εναι προφανς τι κάθε εδους ναβαπτισμς ποκλείεται».
β) Ἀλλὰ καὶ ὁ πατριάρχης κ. Βαρθολομαῖος ἀποδέχτηκε τὴν αἵρεση αὐτὴ σὲ «Κοιν νακοινωθν» μετὰ τοῦ Πάπα Ἰωάννη-Παύλου (29//6/95), μὲ τὴν δήλωση: «Παρακινομε τος πιστούς μας, Καθολικος κα ρθοδόξους, ν νισχύσουν τ πνεμα τς δελφότητας, τ ποο προέρχεται π τ να βάπτισμα».
γ) Τὸν Μάϊο τοῦ 2002 μὲ πρωτοβουλία τοῦ καρδινάλιου Βάλτερ Κάσπερ καὶ μὲ συμμετοχὴ τεροδόξων Ἐκκλησιῶν καὶ τῶν ἐκπροσώπων τῆς Ἕνωσης τῶν ρθοδόξων Ἐκκλησιῶν στὴ Γερμανία (KOKiD) πογράφτηκε κείμενο μοιβαίας ναγνώρισης το βαπτίσματος ἑτεροδόξων-Ὀρθοδόξων: «Παρ’ λες τς διαφορς στν ντίληψη γι τν κκλησία, φίσταται μεταξύ μας μία βασικ συμφωνία ς πρς τ βάπτισμα. Γι’ ατ κα ναγνωρίζουμε κάθε βάπτισμα πο χει τελεστε...μ τν συμβολικ πράξη τς κατάδυσης στ νερ τς πίχυσης μ νερό... Ατ μφίδρομη ναγνώριση το βαπτίσματος κφράζει τν θεμελιωμένο στν ησο Χριστ δεσμ τς νότητας»! Ἄρα κι ἐδῶ ἔχουμε πλήρη ἀποδοχὴ τοῦ βαπτίσματος τῶν αἱρετικῶν!
Ἔτσι ὁ κ. Ζηζιούλας, ἀντὶ «ν λέγχει τος αρετικος κα ν τος νουθετε, μήπως πιστρέψουν π τν πλάνην των» (ὅπως συνιστοῦν οἱ Πατέρες καὶ γράφει ὁ ἅγ. Νικόδημος), ἀντὶ νὰ ἀποφεύγει τὶς συμπροσευχὲς (ὅπως οἱ Οἰκουμ. Σύνοδοι ἔχουν νομοθετήσει), τολμᾶ ἀπὸ καθέδρας διδασκαλικῆς νὰ «ἐπικυρώνει» τὸ αἱρετικὸ βάπτισμα, ἀναβαθμίζοντας ἔτσι τὶς αἱρετικὲς κοινότητες σὲ «ἐκκλησίες»!
Ὁ Ἅγ. Ἀθανάσιος, ὅμως, (ἂν ἀκόμα πιστεύουμε κι ἀκολουθοῦμε τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας) θεωροῦσε τὴν ρθ πίστη ὡς ἀπαραίτητη προϋπόθεση γιὰ τὴν ἐκπλήρωση τοῦ βαπτίσματος: «Ὁ Σωτρ οκ πλς νετείλατο βαπτίζειν», ἀλλὰ πρτα επε «μαθη-τεύσατε» κα στερα «βαπτίζετε..., ν’ κ τς μαθήσεως πίστις ρθ γένηται, κα μετ πίστεως το βαπτίσματος τελείωσις προστεθ. Πολλα γον κα λλαι αρέσεις λέγου-σαι τ νόματα μόνον, μ φρονοσαι δ ρθς, ς ερηται, μηδ τν πίστιν γιαίνουσα χουσαι, λυσιτελς (=χωρς κανένα ποτέλεσμα) χουσι κα τ παρ' ατν διδόμενον δωρ, λειπόμενον εσεβεί στε κα τν ραντιζμενον παρ' ατν ρυπανεσθαι μλλον ν σεβείᾳ λυτροσθαι» (Μ. Ἀθανασίου, Κατὰ Ἀρειανῶν 2, 42-43, PG 26, 237B).
Γι’ αὐτὴν κι ἄλλες παρόμοιες κακοδοξίες τίμησε ἡ Ἀκαδημία Βόλου καὶ ὁ κ. Ἰγνάτιος, «τν βετεράνο το Οκουμενισμο κ. Ζηζιούλα, ποος ποτελε κλασσικν παράδειγμα ρθοδόξου κφυλισθέντος κκλησιολογικς, δι τς συμμετοχς του ες τν λεγομένην Οκουμενικν Κίνησιν» (Καθηγητὴς Ἰω. Κορναράκης). Οἱ Ἅγιοι, ὅμως, ποὺ ἀγωνίστηκαν καὶ θυσιάστηκαν γιὰ τὴν διατήρηση τῆς Πίστεως, ἐθλίβησαν βλέποντας νὰ τιμᾶται ὁ αἱρετίζων κ. Ζηζιούλας, ὄχι μόνον στὴν Ἀκαδημία μὰ καὶ μέσα στὸν ναὸ τοῦ Θεοῦ.
Μετὰ ἀπὸ αὐτὰ καὶ ὅσα ἀκολουθοῦν, γίνεται κατανοητὸ γιατὶ τολμοῦμε νὰ χαρακτηρίζουμε ἕνα μητροπολίτη ὡς αἱρετικό· διότι, παρόλο ποὺ οἱ θέσεις του ἔχουν κατηγορηθεῖ ἐπὶ αἱρέσει, συνεχίζει νὰ τὶς κηρύττει, μὴ δεχόμενος ἀντιρρήσεις καὶ διάλογο γι’ αὐτές.

2. Η ΘΕΩΡΙΑ τῶν ΚΛΑΔΩΝ, τῶν ΑΔΕΛΦΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ καὶ τῶν ΔΥΟ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ
Ἡ «βαπτισματικὴ θεολογία», ὅμως, συμπλέκεται καὶ μὲ ἄλλες αἱρετικὲς θωρίες: «τῶν κλάδων», τῶν «ἀδελφῶν ἐκκλησιῶν» καὶ τῶν «δύο πνευμόνων. Τοῦτο φαίνεται ἀπὸ τὴν Συμφωνία στὸ Μπάλαμαντ, στὴν ὁποία ἐπανειλημμένως ὑποστηρίζεται ἡ θέση: «Θεωρομεν τν μοιβαίαν ταύτην ναγνώρισιν τς κκλησιαστικς ντότητος το βαπτίσματος, παρ τς διαιρέσεις μν, πλήρως σύμφωνον πρς τν έναον διδασκαλίαν μφοτέρων τν κκλησιν»! Ἀλλ’ αὐτὰ «τ συμπεράσματα κα τ λον Συμφωνηθν Κείμενον, ντιπροσωπεύουν Δυτικν σκεπτικισμόν» γράφει ὁ καθηγητὴς π. Γεώργιος Δράγας, καὶ ἡ «ποδοχή των π ρθοδόξων θεολόγων σημαίνει μλλον σκόπιμον προδοσίαν τν ρθοδόξων θέσεων κα ποταγν ες τς δυτικς οκουμενιστικς προοπτικάς!»2.
Ὁ μητροπολίτης Περγάμου, ἐπίσης, θεωρεῖ ὅτι « κκλησία, περιλαμβάνουσα Χριστιανος νατολς κα Δύσεως, εναι οράτως νωμένη (Ὀρθόδοξοι καὶ αρετικοί), κα ἀποδέχεται τὸ ἐφεύρημα τοῦ Βατικανοῦ, τὴν θεωρία τν “δύο πνευμόνων”», πρὸς ἅλωσιν τῆς ὀρθοδοξίας. Ἀπευθυνόμενος, λοιπόν, ὁ κ. Ζηζιούλας «πρς τν Πάπα ωάννη Παλο B' (τ 1998), τόνιζε τν νάγκη πιταχύνσεως τς διαδικασίας ποκαταστάσεως τς πλήρους κοινωνίας μν [ρθοδόξων-παπικν]... ς εστόχως ξέφρασε τοτο μετέρα γιότης (συνέχιζε τότε κ. Ζηζιούλας), νατολ κα Δύσις ποτελον τος δύο πνεύμονας δι τν ποιων ναπνέει κκλησία» (περ. «᾿Επίσκεψις», ἀριθ. 559/31.7.1998).
Ὥστε ἡ Μία, Ἁγία καὶ ἄσπιλος νύμφη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία, ἔχει «δύο πνεύμονες» καὶ ἀσφαλῶς δύο καρδιές. Ὁ ἕνας πνεύμων –θὰ σκεπτόταν κάθε ὀρθόδοξος– εἶναι ὑγιής, καθότι ὀρθόδοξος, τὸ ἴδιο καὶ ἡ μία καρδιά, ἐνῶ ἀντιθέτως τὰ ἀντίστοιχα ζωτικὰ ὄργανα τῶν παπικῶν θὰ εἶναι ἄρρωστα, καθόσον αἱρετικά. Ὄχι, λέγει ὁ κ. Ζηζιούλας. Ὅλα τὰ ὄργανα, καὶ αὐτὰ τῆς ἀσπίλου Ἐκκλησίας ἔχουν πρόβλημα. Καὶ τὸ πρόβλημα θὰ λυθεῖ, ὄχι ὅταν ἀποκηρύξουν τὶς πλάνες τους οἱ αἱρετικοί, ὄχι ὅταν ἐπιστρέψουν στὴν Μία Ἐκκλησία καὶ ἀποδεχθοῦν νὰ ἀρδεύεται ἡ ἄρρωστη καρδιά καὶ ὁ ἄρρωστος πνεύμων ἀπὸ τὰ ὑγιῆ, ἀλλὰ ὅταν ἐπιτευχθεῖ «ἑνότης» διὰ συμβιβασμῶν!!! Πουθενὰ ἡ λέξις «μετάνοια». Γράφει: «Ἡ νότης ατν εναι οσιώδης δι τν γι ζων τς Μίας, γίας, Καθολικς κα ποστολικς κκλησίας“»! (περ. «᾿Επίσκεψις», ὅπ. παρ.). Καί: « νότητα θ παιτήσει λλαγς κα π τς δύο πλευρές..., “μι προσαρμογ κα π τς δύο πλευρές”. Γι τος ρθοδόξους, επε (ὁ κ. Ζηζιούλας), ατ σημαίνει ναγνώριση, τι πάρχει μι καθολικ χριστιανικ κκλησία σ να πίπεδο ψηλότερο π κενο τν θνικν τους κκλησιν κα πίσκοπος τς Ρώμης εναι παραδοσιακή της κεφαλή»! (orthodoxia-pateriki.blogspot.com). Καὶ ἄρα, τὸν ρόλο τῆς κεφαλῆς σ’ αὐτὸ τὸ ἀλλόκοτο «ἐκκλησιαστικὸ» σῶμα τῶν οἰκουμενιστῶν, θὰ τὸν παίξει ὁ αἱρετικὸς Πάπας!
Ποιός δὲν κατανοεῖ ὅτι μὲ αὐτὰ τὰ λόγια ὁ κ. Ζηζιούλας κηρύσσει «ἕτερον Εὐαγγέλιον»; Ποιός δὲν θλίβεται, συνειδητοποιώντας ὅτι μὲ τὴν υοθέτηση ἀπὸ αὐτόν, τὸν (καθ’ ὑπόθεσιν) ὀρθόδοξο ἐπίσκοπο τῶν αἱρετικῶν δοξασιῶν τῆς «Βαπτισματικς Θεολογίας», τῆς «θεωρίας τν κλάδων» καὶ τῶν «δύο πνευμόνων» ρίπτονται εἰς τὸν κάλαθον τῶν ἀχρήστων χιλιάδες σελίδες ἀπὸ τὰ Πατερικὰ κείμενα, διὰ τῶν ὁποίων οἱ Πατέρες καταπολέμησαν τὶς κακοδοξίες τῶν αἱρετικῶν; Ποιός δὲν ἀντιλαμβάνεται ὅτι ἀπροκάλυπτα ὁ Περγάμου ἀποδέχεται ὅτι ἡ μάνα του ὀρθόδοξη κκλησία εἶναι ρρωστη, συκοφαντώντας την ἀσπλάχνως, ἀφοῦ προϋπόθεση νὰ καταστεῖ ὑγιὴς εἶναι ἡ νωσή της διὰ συμβιβασμῶν μὲ τὴν Παπικὴ Ἐκκλησία; Οἱ πίσκοποι (κι ὄχι μόνο αὐτοὶ) ποὺ βλέπουν τοὺς διπλωματούχους οἰκουμενιστὲς ν διαλύουν τν κκλησία θ μείνουν παθες;

3. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ
Μέχρι σήμερα οἱ πολλοὶ γνώριζαν ὅτι ὁ μητρ. Περγάμου εἶναι ὑποστηρικτὴς τῆς αἱρετικῆς «βαπτισματικῆς θεολογίας» καὶ τῆς «θεωρίας τῶν κλάδων». Οἱ καθηγητὲς ὅμως, Μ. Φαράντος, Ἰω. Κορναράκης, π. Δημ. Μπαθρέλλος, π. Νικ. Λουδοβίκος, Χρ. Σταμούλης κ.ἄ., διακρίνουν ὑπερβολές, ὄχι μόνο στὶς ἄλλες πλευρὲς τοῦ ἔργου του, ἀλλὰ καὶ σ’ ἐκεῖνο, ποὺ διαπραγματεύεται περὶ τῆς «εχαριστιακς κκλησιολογίας», χρεώνοντάς του δηλαδὴ μιὰ ἀκόμα δεινὴ αρεση!
Γράφει ὁ καθηγ. Δογματικῆς Χρ. Σταμούλης στὸ «Ἄσκηση καὶ Εὐχαριστία»: Γιὰ τὴν «εὐχαριστιακὴ ἐκκλησιολογία» ἡ προτεραιότητα βρίσκεται στὴν Εὐχαριστία, ἡ ὁποία θεωρεῖται ὡς ἡ μοναδικὴ ἔκφραση ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας. Μὲ τὴν θεωρία (ὅπως τὴν διδάσκει ὁ κ. Ἰω. Ζηζιούλας), «φθάσαμε σ μία κκλησιολογία που δν πάρχει θέση οτε γι ερέα, λλ οτε κα γι λαϊκό..., που γνοεται κκλησιαστικ κοινότητα..., παρόλο τν λεκτικ περτονισμό τους... Τούτη κστατικότητα, λλωστε, μφανίζεται σ λο σχεδν τ ργο το ω. Ζηζιούλα, καθς διατρέχει μ τν δια νταση τὴν Τριαδολογία (ντολογικ προτεραιότητα το Πατέρα)... μεσο ποτέλεσμα λων τν παραπάνω δεολογικοποίηση τς πίστης». Αὐτὴ ἡ θέση «ποτελε πράξη ποδόμησης τς κκλησίας, πράξη διαίρεσης το κοινο σώματος... ποδηλον τι Εχαριστία τν νοριν δν εναι ατοτελς κα ατόνομος, λλ προέκταση τς εχαριστίας το πισκόπου, κα τι συνεπς νορία δν μπορε ν θεωρηθε “καθολικ κκλησία» (Χρ. Σταμούλη).
Ἡ κατάστρωση τοῦ μακρόπνοου σχεδίου γιὰ τὴν ἅλωση τῆς Ὀρθοδοξίας ἀνήκει στὸ Βατικανό, ἀλλ’ ἡ «εὐχαριστιακὴ ἐκκλησιολογία» καὶ ἡ κατασκευὴ ἑνὸς Πρωτείου μὲ ὀρθόδοξα ὑλικά, ποὺ ἀποδέχτηκε νὰ κατασκευάσει ὁ κ. Ζηζιούλας, ἔχουν σκοπὸν νὰ παραπλανήσουν τοὺς Ὀρθοδόξους γιὰ νὰ ἀποδεχθοῦν τὴν παναίρεση τοῦ Οἰκουμενισμοῦ.

5. Εχαριστιακ κκλησιολογία καὶ στὸ βάθος τὸ ΠΡΩΤΕΙΟ.
Μὲ διάφορα κείμενα, λοιπόν, ὁ Περγάμου κηρύσσει τὴν κακόδοξη «Εὐχαριστιακὴ ἐκκλησιολογία». Ἀντιπροσωπευτικὸ δεῖγμα ἀποτελοῦν τὸ βιβλίο του « Κτίση ς Εχαριστία» καὶ τὸ ἄρθρο-ὁμιλία: « πίσκοπος ς προεστς τς Θείας Εχαριστίας».
Στὸ βιβλίο αὐτὸ –κατὰ τὸν Φαράντο– « κ. Ζ. ξαίρει τν θ. Εχαριστία μονομερς ς ναφορ δώρων πρς τν Θεό, παραθεωρε δ κα στηλιτεύει τν χαρακτρα ατς ς θυσίας...». Στὸ συγκεκριμένο ἔργο τοῦ κ. Ζηζιούλα παρατηρεῖται « τέλειος παρα-μερισμς τς ρθοδόξου κκλησίας ς τς κκλησίας, – κ. Ζ. μιλε διαρκς (σ.σ. γενικὰ) περ κκλησίας χριστιανικς κκλησίας–, ποψίλωσις τς θ. Εχαριστίας ς πλς εχαριστιακς ναφορς –ν στοιχεον ποδεκτν π οκουμενικς βάσεως–, μ σύγχρονον πόρριψιν το δίου –δι τος ρθοδόξους– χαρακτρος ατς ς θυσίας, τελεία περιφρόνησις τς παραδόσεως..., τελεία ποσιώπησις τν Οκουμ. συνόδων»!
Ἀλλ’ καὶ ὁ καθηγητὴς Κορναράκης ἐξασκεῖ κριτικὴ στὸ ἴδιο ἄρθρο καὶ εἰδικὰ στὸ ἑξῆς σημεῖο: «Τ κατεξοχν ργον το πισκόπου (γράφει ἐκεῖ ὁ κ. Ζηζιούλας) εναι προεδρία τς Θ. Εχαριστίας. ...λα τ λλα ργα του εναι δευτερεύοντα γιατ λα τ λλα νοηματίζονται π τ σχέση τος μ τ Θ. Εχαριστία. πίσκοπος στν οσία δν εναι διοικητής, εναι λειτουργός, εναι εκν Χριστο, ...δν μπορομε ν παρακάμψουμε τν εκόνα κα ν φθάσουμε πευθείας στ πρωτότυπο. Μ λλα λόγια δν μπορομε ν προσευχόμεθα πευθείας στ Χριστό, λλ πρέπει ν παρεμβάλλεται εκόνα του, πίσκοπος»! Διαφορετικὰ « πικοινωνία μας μ τ Θε παρακάμπτει τν νθρωπο κα πραγματοποιεται μέσ τς φαντασίας»!!!
Ὅλα αὐτά, ὅμως, ἀποδεικνύονται φαντασιώσεις τοῦ κ. Ζηζιούλα, ἀφοῦ κατὰ τὸν καθηγητὴ Κορναράκη, ἂν «νατρέξουμε στ κείμενο τς Θ. Λειτουργίας στ ερατικόν, θ δομε ὅτι ἄλλος εἶναι τὸ κέντρο τς Θ. Εχαριστίας καὶ ὄχι πίσκοπος». Στὸ Ἱερατικόν, λοιπόν, διαβάζουμε πὼς ερέας «πρ το τέμπλου, θ ζητήσει τν “χερα” το Δεσπότου Χριστο, γι ν πιτελέσει τν ναίμακτο θυσία... "Κύριε, ξαπόστειλόν μοι τν χερά σου..."» καὶ ὄχι «τν χερα το οκείου πισκόπου». Στὴν ἀκολουθίαν τῆς Ἀναφορᾶς «ἡ πρόσκληση το λαο ν προσέλθει, ...γίνεται δι τν λόγων το Κυρίου κα χι δι το πισκόπου! “Λάβετε φάγετε...”. Γι τν καθαγίαση τν τιμίων δώρων ερέας λειτουργς πευθύνεται πρς τν Κύριο, πο εναι συγχρόνως θύτης κα θμα. Κα στ σημεο τοτο παρουσία μετοχ το πισκόπου εναι νύπαρκτη: “...Κα ποίησον τν μν ρτον τοτον...”. Πρ τς Θ. μεταλήψεως κα πάλι σχετικ εχ το ερέως θ πευθυνθε στν θυσιασθέντα Κύριο κα χι στν πίσκοπο: “Πρόσχες Κύριε ησο Χριστέ... κα λθ ες τ γιάσαι μς...”. π τ κείμενο ατ τς Θ. Λειτουργίας δν προκύπτει τι πίσκοπος εναι προεστς τς Θ. Εχαριστίας, μ τ νόημά πο θέλει Σεβ. κ. ωάννης Ζηζιούλας...”! Θ. Λειτουργία, λοιπόν, εναι κραιφνς χριστοκεντρικ κα καθόλου πισκοποκεντρική! ... πίσκοπος μνημονεύεται (ἁπλῶς) ς κκλ. διοικητικς προϊστάμενος...» (Κορναράκη Ἰω., "Θεοδρομία", Ἰαν. 2006).
Ἀπ’ αὐτὴ τὴ θέση καὶ ὕβρι τοῦ κ. Ζηζιούλα προκύπτει καὶ τὸ ἑξῆς ἐρώτημα: Ὅταν ὁ ἐπίσκοπος εἶναι αἱρετικός, ἀλλὰ δὲν ἔχει καταδικασθεῖ ἀκόμα ἀπὸ Σύνοδο, οἱ πιστοὶ ποὺ ἀρνοῦνται τὴν ἐπικοινωνία μὲ αὐτόν, δὲν μποροῦν νὰ ἐπικοινωνήσουν μετὰ τοῦ Θεοῦ;
Σύμφωνα μὲ τὴν ἐκκλησιολογία τοῦ Περγάμου, χωρὶς τὴν παρέμβαση τοῦ ἐπισκόπου εἶναι ἀδύνατη ἡ μετὰ τοῦ Θεοῦ ἐπικοινωνία. Σύμφωνα μὲ σύμπασα τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία, ὅμως, καὶ τοὺς βίους τῶν Ἁγίων, ἀσφαλῶς ἡ ἐπικοινωνία μετὰ τοῦ Θεοῦ εἶναι δυνατὴ καὶ χωρὶς τὴν παρέμβαση τοῦ Ἐπισκόπου, ὅπως συνέβη μὲ τὸν ἅγ. Μάξιμο τὸν Ὁμολογητή, παρ’ ὅλο ποὺ δὲν ἀνεγνώριζε 4 Πατριάρχες –ποὺ ἦσαν «ὀρθόδοξοι» μόνον κατ’ ὄνομα, ἀλλ’ αἱρετικοὶ στὰ φρονήματα–, τῶν ὁποίων ἀκριβῶς ἡ αἵρεση ἀποτελοῦσε ἐμπόδιο νὰ ἑνωθεῖ μὲ τὸ Θεό. Ὅπως συνέβη μὲ τὸν ἅγ. Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ: ὅταν καθαιρέθηκε καὶ φυλακίστηκε ἀπὸ τὸν πατριάρχη Καλέκα, ἡ προσευχή του δὲν ἦταν ψευδὴς ἢ φανταστικὴ (ὅπως θέλει ὁ κ. Ζηζιούλας), ἐπειδὴ τάχα δὲν δεχόταν νὰ παρεμβάλλεται ἡ εἰκόνα τοῦ αἱρετικοῦ Πατριάρχη Καλέκα. Ὅπως συνέβη μὲ Ἁγίους ποὺ ἐδιώκοντο ἢ εἶχαν καθαιρεθεῖ ἀπὸ κακόδοξους Πατριάρχες, δηλ. τοὺς Ἁγίους Ἀθανάσιο, Ἰωάννη Χρυσόστομο, Ἰωάννη Δαμασκηνό, Θεόδωρο Στουδίτη (ποὺ χωρὶς νὰ μνημονεύει τὸν Ἐπίσκοπο τελοῦσε Θ. Λειτουργία στὴ φυλακή), Ἀθανάσιο Πάριο, Νεκτάριο Αἰγίνης, κ.λπ.
Ἡ «εὐχαριστιακὴ ἐκκλησιολογία» τοῦ κ. Ζηζιούλα, τελικά, εἶναι ὁ Δούρειος ἵππος, μέσῳ τοῦ ὁποίου θὰ ἑνωθεῖ τὸ μεγαλύτερο τμῆμα τῶν μελῶν τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μὲ τὸ Βατικανό. Διότι ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ «κάθε εξουσία» στὴν Ἐκκλησία («ἁγιαστική, ποιμαντικὴ καὶ ἡ λεγομένη διοικητική») «πηγάζει ἀπὸ τὴν εὐχαριστία» καὶ αὐτὸν ποὺ κατέχει τὴν «προεδρία τῆς Θ. Εὐχαριστίας», τότε ὁ Προεστὼς τῆς Εὐχαριστίας μεταμορφώνεται σὲ πηγὴ εξουσίας καὶ αὐθεντίας, στὴν σεβασμιότητα τοῦ ὁποίου ἀνήκει ἀπόλυτη ὑπακοή, ἀφοῦ θὰ εἶναι περιβεβλημένος ὅλο τὸ μυστηριακό, ἐσχατολογικὸ καὶ θεσμικὸ φορτίο ἱερότητος, ἄνευ μάλιστα τοῦ ὁποίου (ὅπως εὐθέως διδάσκει ὁ Περγάμου) δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ προσεγγίσουμε τὸν Κύριο. Ἔτσι παρακάμπτεται καὶ ἀπὸ τὴν Λειτουργία καὶ ἀπὸ τὴν καθημερινὴ ζωὴ λατρευόμενος Κύριος, ὁ «προσφέρων καὶ προσφερόμενος» Χριστός, καὶ τ θέση του καταλαμβάνει ὁ Προεστώς, πίσω ἀπὸ τὸν ὁποῖο κρύβεται ἐπιμελῶς καὶ θὰ κάνει τὴν ἐμφάνισή του ἐν τῷ καταλλήλῳ καιρῷ τὸ ἀποκρουστικὸ πρόσωπο καὶ Πρωτεῖο το Πάπα, ὅπως τοῦτο διαπιστώθηκε εἰς τὸ Θ’ Διαχριστιανικὸ Συμπόσιον (Δεκέμβριος 2005) παπικῶν καὶ ὀρθοδόξων. Ἐκεῖ, αἱρετικοὶ καὶ ὀρθόδοξοι συμφώνησαν πώς: « “Εχαριστηριακὴ κκλησιολογία” εναι δυνατ ν ποτελέσει σημαντικὴ βάση προσεγγίσεως τῶν δύο κκλησιν, στ πλαίσια το οκουμενικο διαλόγου, γι τν κατανόηση τῆς λειτουργίας το πισκοπικο πρωτείου στὴν τοπικ κκλησία στ πλαίσια το Μυστηρίου τς Θ. Εχαριστίας»! (Κορναράκη Ἰω.).
Ὅπως βλέπουμε, “Εὐχαριστηριακὴ ἐκκλησιολογία” καὶ Πρωτεῖο πᾶνε μαζί. Ἔτσι, στὶς 23 Φεβρου­αρίου 2008 στὴν Ἀκαδημία τοῦ Βόλου ὁ κ. Ζηζιούλας, ἐρωτώμενος γιὰ τὸ Μυστή­ριο τῆς Ἱεραρχίας, δὲν διστάζει νὰ συγκρίνει τὰ ἀσύγκριτα· τολμ ν εσάγει τν «εδωλολατρικὴ» ννοια τς ναλογίας μεταξ τς εραρχίας κα τς γίας Τριάδος· καὶ θεολογεῖ περὶ τῆς Ἁγίας Τριάδος μὲ ἐφόδιο ὄχι τὸν θεῖο φωτισμό, ἀλλὰ τὸν ὀρθολογισμό, ποὺ ἀνέκαθεν ἐξάγουν τὰ βατικάνεια, προτεσταντικὰ καὶ οἰκουμενιστικὰ ἐργαστήρια. Καὶ ὅλα αὐτὰ τὰ κάνει μὲ ποιά σκοπιμότητα; Γιὰ νὰ δικαιολογήσει τὸ Πρωτεῖο τοῦ Πάπα! Μᾶς διδάσκει, λοιπόν, τὴν κακόδοξη θεωρία τι μέσα στν γία Τριάδα χουμε κάποιου εἴδους «διαβάθμηση»! Μᾶς λέγει, «οτε λίγο οτε πολύ, τι Κύριος εναι δεύτερος Θεός». Ἂς ἀκούσουμε τοὺς κακόδοξους λόγους του:
« πρτος λοιπν ατομάτως γενν τν εραρχία. ντολογικ εραρχία πάρχει κα στην γ. Τριάδα. πηγή, ρχή, εναι Πατήρ, π ’κεῖ πηγάζουν τ πρόσωπα τς γ. Τριάδος. Στν γία Τριάδα, λοιπόν, χουμε μία διαβάθμιση, δν χουμε ατόματη συνύπαρξη, λλ χουμε παρξη ποία μεταφέρεται π τν ναν στν λλον. Ἐὰν βάλουμε τ πρόσωπα ν μφανίζονται τσι ταυτόχρονα, τότε καταργομε τν ννοια τς ατιότητος. ατιότητα δν εναι κάτι πο μπορομε ν παραβλέψουμε».
Σταματοῦμε ἐδῶ γιὰ νὰ παραθέσουμε λίγες φράσεις τῶν θεοφωτίστων θεολόγων τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ ἁγ. Γρηγορίου καὶ τοῦ ἁγ. Συμεὼν τοῦ νέου θεολόγου, ποὺ κάνουν σκόνη τοὺς ἀφώτιστους συλλογισμοὺς ποὺ ἔχει πλάσει μὲ τὸ μυαλό του καὶ χρησιμοποιεῖ ὁ κ. Ζηζιούλας, μεταφέροντας ἀνθρώπινες ἔννοιες στὸ Θεό. Γράφει ὁ Ἅγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος: «Λίαν αἰσχρόν... ἐκ τῶν κάτω τῶν ἄνω τὴν εἰκασίαν λαμβάνειν, καὶ τῶν ἀκινήτων ἐκ τῆς ρευστῆς φύσεως». Καὶ συνεχίζει: «Διότι δὲν πρέπει... νὰ μεταφέρουμε στὸν Θεὸ καὶ ὅλες τὶς ἀνθρώπινες καὶ τῆς δικῆς μας συγγενείας ὀνομασίες. Καθὼς ἡ διαφορὰ εἰς τὴν ἀποκάλυψιν καὶ ὄχι τῆς πρὸς ἄλληλα σχέσεως διάφορον, ἔκαμε διαφορετικὴν καὶ τὴν ὀνομασία: Πατὴρ–Υἱὸς–Ἅγιον Πνεῦμα». Καὶ ἀλλοῦ: «Τ ατιον δν εναι ρχαιότερον π κενα τν ποίων εναι ατιον. Διότι οτε λιος εναι ρχαιότερος π τ Φς»3.
Καὶ μιὰ μικρὴ ἔνδειξη ἀπὸ τὸν ἅγ. Συμεών, τοῦ πῶς θεολογοῦν οἱ Ἅγιοι καὶ πῶς αἱρετίζει ὁ κ. Ζηζιούλας, καὶ ἀκόμα πῶς ἀντιμετώπιζαν οἱ Ἅγιοι τοὺς κακόδοξους τῆς ἐποχῆς τους. (Περισσότερα γιὰ αὐτὴ τὴν «τερατώδη αἵρεση» στὸν ἅγιο Συμεών).
Ἰσχυρίζονται κάποιοι (λέγει ὁ Ἅγιος) πὼς «μείζων Πατρ το Υο, καθ᾿ ατιός στι τς πάρξεως το Υο». Καὶ κατακεραυνώνει κάθε ἕνα ποὺ θεολογεῖ κακοδόξως, ὅπως ὁ κ. Ζηζιούλα: «Ε διαίρετος ν ... παναγία Τριάς, τίς δίδαξε, τίς νενόησε μέτρα καί βαθμούς, πρτον κα δεύτερον, μεζον κα λαττον ν ατ; Τίς τος θεάτοις κα γνώστοις κα πάντ νερμηνεύτοις κα κατανοήτοις τατα ξέθετο; Τ γρ ε νωμένα κα ε σαύτως ντα, λλήλων πρτα εναι ο δύνανται»4.
Εἶναι δυνατόν, λοιπόν, Σεβασμιώτατοι, νὰ χει ρθόδοξος Ἐκκλησία δύο θεολογίες; Μία τῶν γίων καὶ μία τοῦ μητροπολίτου Περγάμου κ. Ζηζιούλα;
Ἂς ἐπανέλθουμε, ὅμως, στὴ συνέχεια τοῦ ἄρθρου τοῦ κ. Ζηζιούλα:
«Ἡ εὐχαριστιακ κοινότητα εἶναι δομημένη ἱεραρχικά... πρῶτοςχει τν τιμ κα προηγεται μόνο γιατ λεύθερα τν ποδέχονται οἱ μετ’ ατόν. Τ πρότυπο τς εχα-ριστιακς εραρχίας εναι γ. Τριάδα, στν ποία σαφς κα πάρχει εραρχία (βλ. “ Πατήρ μου μείζων μού στι”), λλ προσωπικ εράρχηση (ποτ π.χ. δὲν μπορομε νὰ βάλουμε πρῶτο τὸγιο Πνεμα τρίτον τὸν Υό), δν συνεπάγεται μείωση τῆς οσίας, δηλ. ντολογικ εράρχηση: τ τρία πρόσωπα εναι σα κα ταυτίζονται κατὰ τν οσία»5.
Ὁ Μ. Βασίλειος, ὅμως, διαφωνεῖ ριζικὰ μὲ τὸν κ. Ζηζιούλα: «Γι τν Πατέρα, τν Υἱὸ κα τ γιο Πνεμα διδάσκοντας Κύριος, δν χρησιμοποίησε μαζ κι ρίθμηση. Δν επε δηλ.: Στν πρτο κα δεύτερο κα τρίτο. Οτε: Σ' να κα δύο κα τρία... νας εναι Θες κα Πατέρας, νας κι μονογενς Υἱὸς κι να τ Πνεμα τ γιο. Καθεμι π τς ποστάσεις τν ξαγγέλλουμε μονωμένα. Κι ν χρειασθε ν τς συναριθμήσουμε, δν γλιστρμε μ παίδευτη ρίθμηση σ ννοια πολυθεΐας. Γιατ δν ριθμομε προσθέτοντας, γι ν' αξήσουμε τ να σ πλθος, λέγοντας να κα δύο κα τρία, οτε πρτο κα δεύτερο κα τρίτο. “γ Θες πρτος κι γ κατόπιν”».
Ἂς δοῦμε, σὲ ἀντιπαράθεση τώρα, τὶς συνεχιζόμενες βλασφημίες τοῦ Ζηζιούλα, ποὺ γράφει: « Υἱὸς εναι κ το Πατρς κα δν μπορομε ν βάζουμε τν Υἱὸ πάνω π τν Πατέρα δίπλα–δίπλα, σον μ τν Πατέρα. Ἐὰν μέσα στν γία Τριάδα, ...πάρχει εραρχία, πς εναι δυνατν κκλησία πο εκονίζει τν γία Τριάδα ν μν χει εραρχία; ...Ἀκόμη κα μέσα στ σμα τν ποστόλων χουμε τν Πέτρο, ποος πωσδήποτε ξεχωρίζει π τος λλους»6. Ὡς πρὸς τί ξεχωρίζει ὁ Πέτρος, δὲν μᾶς τὸ ἐξηγεῖ θεολογικά· μόνο μὲ τὴν Παπική-Λατινικὴ λογικὴ ποὺ ἀποδέχεται ὁ κ. Ζηζιούλας, μόνο ἔτσι ξεχωρίζει ὁ Πέτρος; Ἀντίθετα ἡ Ἐκκλησία ξεχώρισε τὸν εὐαγγελιστὴ Ἰωάννη, στὸν ὁποῖο ἀπέδωσε μόνο σ’ αὐτόν, ἀπὸ ὅλους τοὺς Ἀποστόλους, τὸ ὄνομα τοῦ θεολόγου.
Αὐτὴ εἶναι ἡ αἱρετικὴ θεολογία τοῦ κ. Ζηζιούλα περὶ Ἁγίας Τριάδος· διαστρεβλώνει τὸ μυστήριό της καὶ κατόπιν φέρνει τὸ θέμα ἐκεῖ ποὺ στοχεύει ὅλη αὐτὴ ἡ αἱρετικὴ θεολογία του, στὸν Πέτρο καὶ στὸν Πάπα, ποὺ κρύβεται πίσω ἀπὸ τὸν Πέτρο. Καὶ τελειώνει: «Τ κεφάλι δν μπορε ν μν χει προτεραιότητα ναντι το ποδιο. πειδ πίσκοπος χει τν διότητα το πατέρα μέσα στν κκλησία, γι’ ατ κάθεται ες τύπον κα τόπον το ΠΑΤΡΟΣ. Ἐὰν στν παρξή μας καταργήσουμε τν εραρχία, καταργομε τν προσωπικ τερότητα. Θεωρομε τν αυτό μας αθύπαρκτο...»! Γιὰ νὰ μὴν «ξεγελιόμαστε, λοιπόν, ἀπὸ τὴν πονηρὴ ὁρολο­γία», πρέπει νὰ καταλάβουμε πὼς ἐδῶ ὁ κ. Ζηζιούλας διδάσκει τὸ ἐξωφρενικό· πὼς «τάχα, ἡ Ἐκκλησία εἰκονίζει τὴν Ἁγία Τριάδα... Μὲ τὶς λέξεις περιγράφεται ἡ ἀναλογία τοῦ Ἀκινάτη, καὶ τὸ πρωτεῖο τοῦ πάπα θεμελιώνεται ὀντολογικὰ γιὰ πάντα στὸν ὁρισμὸ τοῦ Θεοῦ σὰν l’ esse ipsum subsistens»7.
Ἔτσι, «ἐπινοεῖ (ὁ κ. Ζηζιούλας) καὶ μία θανατηφόρο Τριαδολογία, ἡ ὁποία σκοπὸ ἔχει τὴν ἀναγνώριση τοῦ Πρωτείου τοῦ Πάπα! ρμηνεύει τν Πατέρα σν Θεό, σν ντο-λογικ ρχ τς Τριάδος. Ἐνῶ ο Πατέρες ἔβλεπαν τὸν Πατέρα σν Ατία κινήσεως τς Τριάδος» καὶ τὴν «παρξη τῶν Τριῶν προσώπων τῆς Ἁγ. Τριάδος ταυτόχρονη. Ὅπως ἀκριβῶς καὶ ἡ ἕνωση τῶν δύο φύσεων στὴν ὑποστάση τοῦ Υἱοῦ, ὑπῆρξε ταυτόχρονη. «Ἂς δοῦμε γιὰ ἄλλη μία φορά, τί ἔχει νὰ μᾶς πεῖ ἐπὶ τοῦ θέματος ὁ ἅγ. Μάξιμος... “ὁ Πατέρας δὲν ἀπόκτησε ἐκ τῶν ὑστέρων τὸ ὄνομα οὔτε ὡς ἀξίωμά ποὺ ἔλαβε ἐκ τῶν ὑστέρων νοοῦμε τὴν Βασιλεία. ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΡΧΗ ΣΤΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΑΡΧΙΣΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΤΕΡΑΣ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΥΣ. Γιατὶ ἡ σχέση μεταξὺ τῶν Τριῶν Προσώπων ὑποδηλώνει τὴν συνύπαρξή τους, καὶ δὲν ἐπιτρέπει αὐτά, τῶν ὁποίων εἶναι καὶ λέγεται σχέση, νὰ θεωροῦνται μεταγενέστερα τὸ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο!”»8.
Μετὰ ἀπὸ αὐτὰ θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι ὀρθοδοξεῖ ὁ κ. Ζηζιούλας, ἢ μήπως εἶναι αὐτὸς (ὅπως ὑποστηρίχτηκε) «ποὺ ράβει τὸ Ὀρθοδοξο κουστοῦμι τοῦ Πάπα...»;
Στὸ σημεῖο αὐτό, θὰ παρουσιάσουμε κάποιες ἀκόμα παπικὲς καὶ ὀρθόδοξες δηλώσεις καὶ κείμενα ποὺ δείχνουν ὅτι ἔχει δρομολογηθεῖ (καὶ ὑφίσταται ἐν μέρει) ἡ ἐξίσωσι τῆς αἱρετικῆς «ἐκκλησίας» τῶν Παπικῶν μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καὶ ἡ Ἕνωση τους μὲ καμουφλαρισμένο τὸ Πρωτεῖο καὶ τὸν αἱρετικὸ Πάπα Πρῶτο ὡς εἰκονίζοντα τὸν Θεὸ Πατέρα!!!
Ὁ Πάπας Ἰωάννης-Παῦλος Β' στὴν Ἐγκύκλιόν του "να ν σιν" γράφει: Εἴθε τὸ Ἅγιον Πνεῦμα «ν φωτίση λους τος πισκόπους κα θεολόγους τν κκλησιν μας, γι ν δυνηθομε ν βρομε νας μαζ μ τν λλον τς μορφές, στς ποες ατ διακονία (το πισκόπου Ρώμης) δύναται ν πραγματοποι μίαν διακονίαν τς γάπης, πο θ ναγνωρίζεται π τος μν κα π τος λλους»9. Ὅπως βλέπετε, τὸ παπικὸ Πρωτεῖο, ἐπειδή “σοκάρει” (καὶ γιὰ νὰ μὴ “σοκάρει”) τὸ βάπτισαν “διακονία”!
Ἂς δοῦμε, πῶς ἐννοοῦν οἱ ἴδιοι οἱ Παπικοὶ τέτοιες ἐκφράσεις. Μιὰ περικοπὴ ἐγγράφου τῆς Παπικῆς Ἐπιτροπῆς Πίστεως μᾶς διαφωτίζει: « νότης τς Εχαριστίας κα νότης το συνόλου τν πισκόπων μαζ μ τν Πέτρον κα π τν Πέτρον, χι νεξάρτητες μία π τν λλην, εναι ρίζα τς νότητος τς κκλησίας». (Εἰς Θεοδώρου Ε., ὅπ. παρ.). Τὸ Βατικανὸ μιλᾶ ἐδῶ ξεκάθαρα περὶ ποταγς ὅλων στὸν Πέτρον, δηλ. στὸν Πάπα. Σὰν κάτι νὰ θυμίζει ἀπὸ τὴν Ζηζιούλεια «ἐκκλησιολογία» αὐτό.
« Πάπας Βενέδικτος χει π (1976): Ρώμη, ν σχέσει πρς τν διδασκαλίαν περ πρωτείου, δν πρέπει ν ζητ π τν νατολν περισσότερον π ,τι διατυπώθηκε κα βιώθηκε κατ τν πρώτην χιλιετίαν. ταν Πατρ. θηναγόρας τν 25/7/67, κατ τν πί-σκεψιν το Πάπα στ Φανάρι, χαρακτήριζε ατν ς διάδοχον το Πέτρου, ς πρτον στν τιμν νάμεσά μας, ς τν Προκαθήμενον τς γάπης, βρισκόταν στ στόμα το μεγάλου ατο κκλησιαστικο γέτου τ οσιδες περιεχόμενον τν περ πρωτείου κφράσεων τς πρώτης χιλιετίας κα περισσότερα δν πρέπει ν παιτ Ρώμη»10.
Πίσω λοιπόν, ἀπὸ τὴν μετα-πατερικὴ καὶ βαπτισματικὴ θεολογία, τὴν θεωρία τῶν κλάδων καὶ τὴν εὐχαριστιακὴ ἐκκλησιολογία κρύβεται ἡ περιπόθητη ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν. Καὶ τὴν ἕνωση αὐτὴ ο Ζηζιούλας, καὶ ὅλο τὸ οἰκουμενιστικὸ τιμ, τὴν βλέπει ὡς ἕνωση ἐξωτερική, ὡς ἕνωση μὲ ἀμοιβαῖες παραχωρήσεις, ὡς νωση π τν Πάπα. Γι’ αὐτὸ καὶ τελευταῖα (μὲ τὴν Ραβέννα, τὴν Ἐλοῦντα τῆς Κρήτης, τὴν Κύπρο καὶ τὴν Βιέννη) ἀγωνίζονται νὰ περάσουν τὴν θέση ὅτι τὸ Πρωτεῖο ὑφίστατο στὴν πρώτη χιλιετία, ὥστε νὰ μᾶς ὑποχρεώσουν νὰ ἀποδεχθοῦμε τὸν Πάπα μὲ ἕνα ὀρθοδοξοποιημένο Πρωτεῖο.
«πως πισημαίνει κ. Ζηζιούλας, κοσμικο παράγοντες, ο ποοι κυριαρχοσαν τότε στν κκοσμικευμένη ρθοδοξία κα δν τς πέτρεψαν ν δε τν ερότητα το πρωτείου. δ βρίσκεται ποθέωση. ντ ν μολογήσουν πς ατο ο κοσμικο παράγοντες γέννησαν τν παίτηση το πρωτείου, σχυρίζονται (Ζηζιούλας κα Kasper), πς ατο ο παράγοντες μπόδισαν τος λλους ν ναγνωρίσουν τν λήθεια το πρωτείου»!11 Τώρα, ὅμως, ἔχουμε ἀνάγκη τὸ Πρωτεῖο, «πως διεκήρυξε στὸ Μποζ τς Ιταλίας Περγάμου: κκλησία χει νάγκη τ παπικό πρωτεο!!!» («Ο.Τ.» 16-7-1999)12.
πάρχει, μως, κα μι συνέντευξη το κ. Ζηζιούλα στν “La Republica” (ταλικ φημερίδα). «Στ Ραβέννα (επε κ. Ζηζιούλας) ...ξαναρχίσαμε τν διάλογο, εναι παροσες λες ο ρθόδοξες κκλησίες, μαζ μ τν Καθολική. Μεταξύ μας χουμε τν δια πίστη κα τν δια παράδοση. Τ μεγαλύτερο πρόβλημα πο χουμε ν ντιμετωπίσουμε, εναι τ πρωτεο... γ ποστηρίζω τι μπορε ν βρεθε μία λύση. ρκε ν προσδιορίσουμε ρκούντως τ θέση το πισκόπου τς Ρώμης στ δομ τς Οκουμενικς κκλησίας (σ.σ. τς «κκλησίας», νωμένης π τν Πάπα). Ο ρθόδοξοι εναι τοιμοι νὰ δεχτοῦν τὴν ἰδέα ἑνὸς οκουμενικο πρωτείου καί, σύμφωνα μὲ τοὺς κανόνες τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας, πίσκοπος τς Ρώμης εναι πρτος”». Πιὸ ὠμὸς δὲν γινόταν νὰ εἶναι ὁ κ. Ζηζιούλας.
Καὶ ἕνα τελευταῖο μαργαριτάρι οἰκουμενιστικῆς λογικῆς ἀπὸ τὸν κ. Ζηζιούλα στὴ Βιέννη τὸ 2010, ποὺ δίνει τὸ κλειδὶ τῆς Ἑνώσεως: «προσαρμογ καὶ ἀπὸ τὶς δύο πλευρὲς» γιὰ τὴν παγκόσμια Ἐκκλησία μὲ ἐπικεφαλὴς τὸν Πάπα. Εἶπε: « νότητα θ παιτήσει λλαγς κα π τς δύο πλευρές. “γ δν θ θελα ν τς νομάσω νασχηματισμούς..., ἀλλ μι προσαρμογ κα π τς δύο πλευρές”, δήλωσε ωάννης (Ζηζιούλας). Γι τος ρθοδόξους, επε, ατ σημαίνει ναγνώριση, τι πάρχει μι καθολικ χριστιανικ κκλησία σ να πίπεδο ψηλότερο π κενο τν θνικν τους κκλησιν κα πίσκοπος τς Ρώμης εναι παραδοσιακή της κεφαλή”»!13 Στὸ ἴδιο πνεῦμα ὁ Walter Kasper: « νότης στν πίστιν δν σημαίνει νυπερθέτως τν νότητα σ λες τς διατυπώσεις τς πίστεως ατς»! Οἱ «ὀρθόδοξοι» οἰκουμενιστὲς ἀποδέχτηκαν σιωπηρὰ αὐτὴν τὴν δήλωση. Ἀλλὰ καὶ ὁ Πάπας Ἰωάννης-Παῦλος εἶχε τονίσει ὅτι τ σχίσματα «μ κανένα τρόπον δν ζημιώνουν γγίζουν τν οσίαν τς πίστεώς των, πειδ ατ δημιουργήθηκαν μόνον π διαφορς στν ρολογίαν»!!! Τὸ συμπέρασμα, ποὺ ἀπὸ τέτοιες δηλώσεις ἔβγαλε ὁ παπικὸς θεολόγος Φ. Gahbauer: «Ο διαφορετικς διατυπώσεις το περιεχομένου τς πίστεως δν γγίζουν τν λήθειαν τς πίστεως»14.
Μετὰ ἀπὸ αὐτά, Μακαριώτατε καὶ Σεβασμιώτατοι, τὰ λίγα ἀλλ’ ἐνδεικτικὰ ποὺ παραθέσαμε ὡς καταγγελία, ἐλπίζουμε πὼς σᾶς δίνεται ἡ ἀφορμὴ νὰ ἐρευνήσετε μὲ τὴν «καλὴ ἀνησυχία» ἐνδελεχῶς τὴν περίπτωση τῆς φθορᾶς ποὺ ὑφίστανται οἱ πιστοὶ καὶ ἡ Ὀρθοδοξία ἀπὸ ἀπὸ τέτοιες αἱρετικὲς θέσεις ποὺ διασπείρει ὁ Μητρ. Περγάμου κ. Ἰωάννης Ζηζιούλας.
Ἁρμόδιος Δικαστικὸς Ἐπιμελητὴς νὰ ἐπιδώσει νόμιμα τὴν παροῦσα πρὸς τὴν Ἱερὰ Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὅπως αὐτὴ ἐκπροσωπεῖται νόμιμα, γιὰ νὰ λάβει γνώση καὶ γιὰ τὶς νόμιμες συνέπειες, ἀντιγράφοντας τὸ περιεχόμενο τῆς παρούσης στὴν ὑπ’ αὐτοῦ συνταχθησομένη ἔκθεση ἐπιδόσεώς του.
Βόλος 11 Δεκεμβρίου 2011
Διὰ τὸν Χριστιανικὸ Ἀγωνιστικὸ Σύλλογο «Ἅγ. Θεόδωρος ὁ Στουδίτης»
Ὁ Πρόεδρος Γρηγορίου Γρηγόριος, ἡ Γραμματέας Νάκου- Ξανθᾶ Χριστίνα
Διὰ τὴν Φιλορθόδοξο Ἕνωσι «Κοσμᾶς Φλαμιᾶτος»
Ὁ Πρόεδρος Ντετζιόρτζιο Λαυρέντιος, Ὁ Γραμματέας Σημάτης Παναγιώτης



1 Στὸ Ὑπόμνημα πρὸς τὴν Ἱ. Σύνοδο ὁ Μητροπ. Γλυφάδας ἐτόνιζε ὅτι ὁ ὅρος «μεταπατερική Θεολογία» εἶναι ὅρος «καινοφανής, ἀντιβιβλικός καί ἀνορθόδοξος..., ἐπειδή ἀναιρεῖ τὸ βασικὸ κύτταρο τῆς Πατερικῆς Θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἶναι ἀδύνατη ἡ ὕπαρξη περιόδου μετὰ τοὺς Πατέρες, ἀφοῦ πάντοτε ἡ Ἐκκλησία θὰ αὐξάνεται θεολογικά μὲ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διὰ τῶν Θεοφόρων Πατέρων. Ἀλλὰ ἀπορρίπτουμε τὸν ὅρο «μεταπατερική Θεολογία», ἐπειδὴ μᾶς ὁδηγεῖ κατ’ εὐθείαν στὸν Προτεσταντισμό. Ἡ Ἐκκλησία χωρὶς Πατέρες θὰ ἦταν ἕνα «ψευδεπίγραφο χριστιανικὸ προτεσταντικὸ μόρφωμα», ποὺ δὲν θὰ εἶχε καμμία σχέση μὲ τὴν «Μίαν, Ἁγίαν... Ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν».
Ἀλλὰ καὶ ὁ καθηγητὴς Πανεπιστημίου καὶ μητροπολίτης Γόρτυνος κ. Ἰερεμίας, σὲ πρόσφατο κείμενό του γιὰ τὴν μεταπατερική θεολογία (ποὺ δημοσιεύτηκε στὸν ἐκκλησιαστικὸ Τύπο), τονίζει ὅτι οἱ μεταπατερικῶς θεολογοῦντες «προσβάλουν τὴν μνήμη τῶν Ἁγίων καὶ εἶναι ἄγευστοι τοῦ πατερικοῦ πνεύματος καί ἔπρεπε νά… ντρέπωνται» γι’ αὐτό, χαρακτηρίζει τὴν μεταπατερική Θεολογία ὡς «βλασφημία ἐναντίον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Καὶ συνεχίζει: «Ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι γνωρίζουμε καλά ὅτι οἱ ἅγιοι Πατέρες εἶναι ἑνωμένοι καί ὅτι ἡ διδασκαλία τους εἶναι ἕνας “πύργος ὁμοφωνίας” καὶ ὄχι “πύργος Βαβέλ”, διαφωνίας δηλαδή», ὅπως συμβαίνει μὲ τοὺς ἑτερόδοξους. Καὶ καταλήγει: Ἐγὼ θέλω νὰ «εἶμαι ἕνας πατερικός καὶ ὄχι μετα-πατερικός κήρυκας τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ». Κι ὅμως, αὐτὴν τὴν μετα-πατερικὴ θεολογία ἀποδέχεται καὶ διακινεῖ ἀνεμπόδιστα (ἐκτὸς τοῦ Δημητριάδος) καὶ ὁ Περγάμου κ. Ἰω. Ζηζιούλας.
2 Εἰς Βλάχου Ἱεροθέου, μητροπ. Ναυπάκτου, ἄρθρο «Ἡ Βαπτισματικὴ Θεολογία».
3 «Ἂς δοῦμε ὅμως καὶ μία θεολογικὴ ἑρμηνεία τῆς κινήσεως τῆς Ἁγίας Τριάδος, τὴν ὁποία ἑρμηνεύει Ἱεραρχικὰ ὁ μεγαλύτερος θεολόγος, ἅγιος Μάξιμος ὁμολογητής, ambigua, 23: “Πῶς ἐξηγεῖται τὸ γραφὲν ὑπὸ Γρηγορίου; Διὰ τοῦτο μονὰς ἀπ’ ἀρχῆς εἰς δυάδα κινηθεῖσα μέχρι Τριάδος ἔστη!; Κινεῖται (ἀπαντᾶ ὁ ἅγ. Μάξιμος) μέσα στὸν Νοῦ ποὺ εἶναι ἄξιος νὰ τὴν κατανοήσει, ὁ ὁποῖος μέσῳ τῆς Μονάδος καὶ μέσα στὴν Μονάδα ὁλοκληρώνει κάθε ἔρευνά του σ’ αὐτὴ ἢ γιὰ νὰ τὸ ποῦμε διαφορετικά, ὁλοκλήρη ἡ Μονὰς ἀχώριστη διδάσκει καὶ φανερώνει στὸν Νοῦ, στὴν πρώτη του ἐπαφὴ μαζί Της, τὴν ἀλήθεια γύρω ἀπὸ τὴν Μονάδα, ἔτσι ὥστε νὰ μὴν εἰσαχθεῖ χωρισμὸς στὴν πρώτη Αἰτία» (Εἰς Νικολαΐδη Σταύρου, Τὸ ὑποκείμενο Ἐκκλησιάζεται).
4 Συμεὼν τοῦ Ν. θεολόγου, Θεολογικὸς Πρῶτος (13, 14), Καὶ κατὰ τῶν τιθεμένων τὸ πρῶτον ἐπὶ τοῦ Πατρός.
5 Ζηζιούλα Ἰω., «Εὐχαριστία καὶ Κόσμος», Ὁμιλία στὴν Ἀκαδημία Θεολογικῶν Σπουδῶν Βόλου (2008).
6 Νικολαΐδης Σταῦρος, Τὸ Ὑποκείμενο Ἐκκλησιάζεται.
7 Νικολαΐδης Σταῦρος, ὅπ. παρ.
8 http://amethystosbooks.blogspot.com/2011/10/blog-post_3622.html.
9 Θεοδώρου Εὐάγ., Προσέγγισις μεταξὺ Ὀρθοδόξων καὶ Ρωμαιοκαθολικῶν, π. «Θεολογία» τ. 77/2, Ἀθῆναι, 2006.
10 Θεοδώρου Εὐαγ., ὅπ. παρ.
11 http://amethystosbooks.blogspot.com/2009/10/blog-post_23.html
12 Κορναράκη Ἰω., Τὸ κείμενον τῆς Ραβέννας προσωπεῖον τοῦ θεολογικοῦ διαλόγου.
13 orthodoxia-pateriki.blogspot.com/2010/09/blog-post_26.html#ixzz1c17vVSkB
14 Θεοδώρου Εὐάγ., ὅπ. παρ.